بررسی گسترش پراکنده شهر و تأثیر آن بر تغییرات کاربری اراضی حریم شهر و روستاهای واقع در آن نمونه موردی: شهر سقز

حریم شهر یکی مهمترین عوامل در برنامه ریزی شهری و توسعه فیزیکی آن محسوب می شود. حریم نه تنها به عنوان ذخیره زمین، بلکه به عنوان عاملی به منظور جلوگیری از گسترش بی برنامه و بدون ضابطه شهری نقش مهمی را در مدیریت شهری ایفا می کند. شهر سقز به عنوان دومین شهر مهم استان کردستان از نظر توسعه شهری روندی سریعی را تجربه کرده و در طول نیم قرن اخیر همواره محلی برای جذب جمعیت و کانونی برای مهاجران بلاخص روستائیان بوده است. لیکن به دلیل عدم برنامه ریزی و کنترل کاربری اراضی رشدی به صورت توسعه افقی داشته به طوری که موجب تغییرات کاربری اراضی و ادغام روستاهای واقع در حریم شهر شده است. آنچه که در این باره اهمیت پیدا می کند نقش دولت، طرح های توسعه شهری و عناصر برنامه ریزی شهری در موفقیت و یا عدم موفقیت این روند است. پایان نامه حاضر تلاش دارد ضمن بررسی مباحث تئوریک و معرفی ابعاد موضوع، شرایط موجود شهر سقز را با تاکید بر بررسی تاریخی شهر (50 سال اخیر) بر پایه اسناد، مدارک و نقشه های شهری با استفاده از تحلیل های مکانی در gis و تحلیل های آماری مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد. حاصل بررسی ها نشان می دهد که شهر به طور کلی هم از نظر جمعیتی و هم از نظر فیزیکی روند رو به رشدی داشته است. در این میان توسعه فیزیکی شهر در طول نیم قرن بیش از 27 برابر و رشد جمعیت بیش از 10 برابر بوده است. گسترش شهری عموما بدون برنامه ریزی و بیشتر بر منافع شخصی و مبتنی بر تخلفات صورت پذیرفته است. بررسی ها نشان داد که علیرغم ارائه طرح های توسعه شهری و نیز برنامه های از پیش تعیین شده همچنان توسعه شهر سقز به صورت افقی بوده و در کنار آن نیز گاها طرح های شهری (همانند مسکن مهر ) بر روند این گسترش افزوده است. به طور کلی مشکل حریم شهر سقز را باید در دو سطح اساسی مورد بررسی قرار داد که البته نتایج نیز بر همین مبنا ارائه شدند: 1- سطح کلان : در این سطح تغییرات در شیوه و سبک طرح های شهری و نگاه مدیریت کلان جامعه به مباحث شهر و مسکن شهری است 2- سطح خرد: در این سطح مطابق با شرایط خاص انسانی – طبیعی (جغرافیایی) محل می بایستی طرح و برنامه های محلی و نیز تعیین حریم و شیوه های محافظت از آن ارائه گردد.